Kościoły powiatu pabianickiego to perełki architektury. Każdy zdobią zabytkowe wnętrza, stare obrazy i piękna historia naszej ziemi.
Kościół pod wezwaniem św. Mateusza i św. Wawrzyńca (Pabianice)
Kościół łączy późny gotyk i renesans z barokowym wnętrzem. Do XIV w. Pabianice nie posiadały kościoła i mieszkańcy prawdopodobnie należeli do pobliskiej parafii w Górce Pabianickiej. Dopiero Jarosław Skotnicki, arcybiskup gnieźnieński, erygował kościół pod wezwaniem św. Mateusza apostoła i ewangelisty i św. Wawrzyńca męczennika. Nie posiadamy aktu pierwotnej erekcji, ale wiadomo, że w 1354 r. już istniał. W 1532 r. w pożarze miasta spłonął drewniany kościół. Kanonicy kapituły krakowskiej postanowili, że nowy, odbudowany kościół będzie murowany. Decyzję o budowie świątyni podjęto za rządów regensa, kanonika krakowskiego Pawła Dębskiego. Do prac architektoniczno – budowlanych zaangażował on Ambrożego Włocha. Projekt świątyni nawiązywał do kształtu katedry płockiej. Budowa kościoła przebiegała w latach 1583–1588. 15 listopada 1588 r. Dębski sprawujący już wówczas funkcję biskupa krakowskiego, konsekrował nowo wybudowaną świątynię.
W środku znajdziemy obraz A. Goldberga Widok Pabianic z 1863 r. Wnętrze kościoła wykończono w 1592 r. Kamienny portal główny z napisem SEQUERE ME (Pójdź za mną) wykonano w 1987 r. według projektu inż. Zb. Jachorskiego i A. Czeleja.
Kierując się na lewo od wejścia, na ścianie północnej w pierwszym przęśle między szkarpami, możemy obejrzeć wmurowany w ścianę kamień, na którym ozdobny kartusz z herbem ukazującym mur z otwartą bramą i trzema wieżami ujęto w ślimacznice. Najnowsze badania identyfikują go jako należący do kanonika krakowskiego Pawła Goślickiego herb Grzymała, co potwierdzają symetrycznie rozstawione wokół herbu litery P.G.C.C. (Paweł Goslicki Canonicus Cracoviensis). W otoczeniu kościoła postawiono dwie figury: marmurową figurę Matki Boskiej ufundowaną w 1899 r., natomiast kamienna kolumna z figurą św. Floriana wykonana została prawdopodobnie po pożarze miasta w 1823 r. Wnętrze otrzymało sklepienie kolebkowe z lunetami. Nawa główna oddzielona jest od bocznych stojącymi na przemian filarami i kolumnami. Chór wsparto na dwóch kolumnach.
W wystroju dominuje styl późnego renesansu i wczesnego baroku. Warto zwrócić uwagę na ołtarze i tablice upamiętniające wydarzenia z historii Kościoła. Nad bogato zdobionym łukiem dwa putta o rybich ogonach podtrzymują herb Aaron z literami PCCC (Pabianice Civitas Capituli Cracoviensis – Pabianice miasto kapituły krakowskiej). Ołtarz główny podarowała kościołowi kapituła. Wykonany został na początku XVII w. w stylu późnego renesansu z tendencjami baroku. Figura na szczycie ołtarza to św. Mateusz ewangelista, jeden z patronów kościoła. Pod nią umieszczono obraz Wniebowzięcie Matki Boskiej, a w środku ołtarza obraz Ukrzyżowanie. Po bokach są figury św. Bartłomieja (z toporem, z lewej strony) i św. Wawrzyńca (z prawej strony, z rusztem). Tabernakulum z XVIII w. to także dar kapituły.
W 1698 r. wzniesiono też renesansową ambonę drewnianą. Na uwagę zasługuje też gotycka chrzcielnica, prawdopodobnie z XV w. Warto zwrócić uwagę na epitafium Anny Sułowskiej, zmarłej w 1613 r. trzyletniej córki ówczesnego dzierżawcy dóbr pabianickich, Krzysztofa Sułowskiego oraz Doroty Gostomskiej, kasztelanki rawskiej. Wykonany z czerwonego marmuru, przedstawia półleżącą, wspartą na lewej ręce postać dziewczęcą.
Bibliografia: Aneta Adamczyk „Pabianice przewodnik po historii i współczesności miasta”
Kościół pod wezwaniem Najświętszej Maryi Panny Różańcowej (Pabianice)
W 1897 r. otrzymano zgodę rosyjskich władz carskich na rozpoczęcie budowy świątyni na Nowym Mieście. Projekt kościoła pw. Najświętszej Maryi Panny Różańcowej wykonał inżynier Tadeusz Markiewicz, wzorując się na nieco wcześniej wybudowanym kościele NMP w Łodzi.
Fundusze na budowę pochodziły ze składek społeczeństwa oraz ofiar miejscowych fabrykantów (Krusche, Endera i Kindlera). Prace budowlane rozpoczęły się we wrześniu 1898 r. Prowadziła je pabianicka firma „Józef Hans”. W 1903 r. kościół był zadaszony i oszklony witrażami wykonanymi przez firmę „R. Schlein” z Saksonii. Witraże nad głównym ołtarzem ufundował przemysłowiec Feliks Krusche. 20 grudnia 1903 r. konsekrowano nową świątynię.
W 1904 r. wzniesiono wieże wysokie na 49,8 m, a w dwa lata później firma R. Kindler ufundowała wszystkie dębowe drzwi do kościoła. W 1907 r. utworzono parafię nowomiejską, a jej pierwszym proboszczem został ks. Wojciech Helbich. W 1910 r. na jednej z wież umieszczono trzy dzwony (zniszczone później przez Niemców w czasie I wojny światowej). Dwa lata później przystąpiono do wzniesienia za kościołem pięknego i obszernego gmachu przeznaczonego na mieszkanie dla księży i służby kościelnej.
Po odzyskaniu niepodległości, w 1919 r. administrację parafii powierzono księżom misjonarzom. Proboszczem został ks. Bartłomiej Szulc. Zakupił nowe dzwony w szwajcarskiej firmie Aaron, które zawieszono na obu wieżach, przybyły także stacje Męki Pańskiej ufundowane przez rodzinę Rensz, umieszczone na filarach świątyni. Polichromie według wzorów artysty malarza Stanisława Dyzmańskiego wykonał zakład malarski Kruszyńskiego w Pabianicach.
Zadbano także o plac przed kościołem, który uporządkowano i ozdobiono figurą Matki Boskiej, dziełem rzeźbiarza M. Lubelskiego (twórcy pomnika Kościuszki w Łodzi). Ołtarz główny, poświęcony Matce Boskiej Różańcowej, przedstawiający Tajemnice Różańca Świętego wykonał według własnego rysunku Bogaczyk z Warszawy.
Bibliografia: Aneta Adamczyk „Pabianice przewodnik po historii i współczesności miasta”
Kościół ewangelicki pod wezwaniem św. Piotra i św. Pawła (Pabianice)
Przy skrzyżowaniu ulic Zamkowej i Kilińskiego znajduje się jedyna czynna świątynia protestancka w naszym mieście.
W wyniku imigracji rozpoczął się napływ przedstawicieli innych wyznań. Z Niemiec, Śląska, Czech do Pabianic przybyła liczna grupa ewangelików. Początkowo ich nabożeństwa odbywały się w jednej z sal Zamku. W 1818 r. utworzono w Pabianicach samodzielną gminę ewangelicko-augsburską.
Parafię tworzyli mieszkańcy miasta i 27 okolicznych wsi. Pierwszym pastorem został ks. Samuel Fryderyk Jaekel. Już w marcu 1821 r. Komisja Rządowa Spraw Wewnętrznych zadecydowała o budowie kościoła ewangelickiego w naszym mieście. Rok później zatwierdzono projekt świątyni, która miała pomieścić 300–400 wiernych. Jego autorem był Franciszek Reinstein, budowniczy województwa kaliskiego. Dzieło wznoszenia kościoła podjął Mateusz Dobiecki, naddzierżawca ekonomii rządowej Pabianice. Roboty ciesielskie powierzono Danielowi Richterowi. Na miejsce budowy wybrano plac przy rynku Nowego Miasta.
Uroczyste poświęcenie kościoła nastąpiło dopiero w 1832 r., ale kłopoty budowlane nie skończyły się i już po trzech latach zaistniała konieczność kolejnego remontu.
W latach 1875–1876 dzięki staraniom pastora Wilhelma Zimmera dobudowano wewnątrz drugi chór, dzięki czemu kościół mógł pomieścić około 1000 wiernych. Remont objął również przebudowę frontonu, który zwieńczono figurami apostołów św. Piotra (po prawej) i św. Pawła (po lewej stronie). Rzeźby wykonał Aleksander Pruszyński, jeden z bardziej wziętych artystów tamtego okresu. Ponadto kościół pozyskał witraże wykonane w Zittau w Saksonii - dar fabrykanta Rudolfa Kindlera. Kościół zyskał formę klasycystycznej budowli w kształcie rotundy pokrytej stożkowym dachem z latarnią na szczycie. Ściany są podzielone płycinami z oknami w boniowanych obramowaniach. W skromnie urządzonym wnętrzu dominuje kolor biały. Ołtarz główny zdobi obraz polskiego malarza Wojciecha Gersona Chrystus w Gethsemane (Chrystus w Ogrójcu), podpisany w lewym rogu przez artystę i opatrzony datą 1877.
Bibliografia: Aneta Adamczyk „Pabianice przewodnik po historii i współczesności miasta”
Kościół św. Wojciecha (Dobroń)
Drewniany budynek kościoła z XVIII wieku wpisany jest do rejestru zabytków, podobnie jak drewniana dzwonnica. Kościół św. Wojciecha przy ul. Sienkiewicza 41 zbudowany został w latach 1763-1779.
Architektem był Sebastian Alojzy Sierakowski. Wewnątrz na uwagę zasługuje wczesnobarokowy ołtarz z I połowy XVII wieku z obrazem Boga Ojca. Budowa drewniana, modrzewiowa o konstrukcji zębowej na planie krzyża łacińskiego, z trójkątnie zamkniętym prezbiterium. Wewnątrz są trzy ołtarze barokowe, rokokowa chrzcielnica i cenne żyrandole. Drewniana dzwonnica barokowa o konstrukcji słupowej powstała około 1769 roku.
Drewniana przydrożna kapliczka św. Floriana z XVIII w. z młodszą figurką św. Floriana, wstawioną w miejsce rzeźby przedstawiającej św. Jana Nepomucena, która została przeniesiona do kościoła.
Bibliografia: www.archidiecezja.lodz.pl, samorzad.gov.pl/web/gmina-dobron/historia
Kościół św. Marcina i św. Marii Magdaleny (Górka Pabianicka)
Parafia św. Marcina i św. Marii Magdaleny w Górce Pabianickiej była erygowana w XIV wieku przez arcybiskupa gnieźnieńskiego Jarosława Bogorię Skotnickiego. Pierwszy kościół wzniesiono w 1398 r. W 1683 r. postawiono nowy kościół, konsekrowany przez biskupa Hieronima Wierzbowskiego z Poznania 6 października 1697 r.
Po pożarze 6 lipca 1858 r. odbudowano świątynię jeszcze raz. Obecny kościół wybudowano w latach 1872-1875 pod nadzorem ks. Józefa Bazylego Nowickiego, według projektu Tadeusza Mankiewicza. Konsekracji tej świątyni dokonał w 1892 r. bp Aleksander Bereśniewicz.
Kościół jest w stylu neogotyckim, murowany, jednonawowy. Wnętrze zawiera 3 ołtarze, obraz ukrzyżowania z XIX w., rokokowy feretron z obrazem św. Marii Magdaleny, rokokowy krucyfiks i stacje drogi krzyżowej.
Bibliografia: www.archidiecezja.lodz.pl
Kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny (Mikołajewice)
Do rejestru zabytków wpisany został kościół parafialny pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny oraz świętych Piotra i Pawła w Mikołajewicach. Parafia powstała prawdopodobnie w II połowie XV wieku, natomiast barokowy kościół wybudowany został w 1712 lub 1720 roku na miejscu starszej, drewnianej świątyni. Jest to kościół drewniany, konstrukcji zrębowej, trójnawowy. Nawa główna oddzielona od bocznych czterema parami kolumn. Budowę zakończono w 1872 r. Wyposażenie kościoła: ołtarz główny barokowy z początku XVIII w. z rzeźbami św. Apostołów Piotra i Pawła.
Bibliografia: www.archidiecezja.lodz.pl, lutomiersk.info/p,84,zabytki
Kościół Świętego Jana Chrzciciela w Kazimierzu (Gmina Lutomiersk)
Neogotycki kościół parafialny wybudowany według projektu Józefa Piusa Dziekońskiego, przy współpracy Zdzisława Mączyńskiego. Kościół pw. Świętego Jana Chrzciciela w Kazimierzu zbudowany został za pieniądze z fundacji opatów cysterskich w końcu XIII wieku.
Spłonął na początku XVII wieku. Obecny kościół św. Jana Chrzciciela to murowany, neogotycki, trójnawowy, wybudowany w 1902 roku. We wnętrzu znajduje się obraz przedstawiający Matkę Boską z Dzieciątkiem oraz scenę chrztu w Jordanie.
Bibliografia:www.archidiecezja.lodz.pl, lutomiersk.info/p,84,zabytki
Kościół pod wezwaniem Matki Boskiej Szkaplerznej (Lutomiersk)
Kolejnym zabytkiem sakralnym, który wpisany został do rejestru zabytków, wartym zobaczenia jest późnobarokowy kościół parafialny pod wezwaniem Matki Boskiej Szkaplerznej.
Został wzniesiony z fundacji księżnej Barbary Sanguszkowej w 1780 roku na miejscu poprzedniego drewnianego. Świątynia posiada dwuspadowy dach, zbudowana została na planie prostokąta. We wnętrzu świątyni znajdują się obrazy przedstawiające patronkę świątyni i św. Trójcy oraz Wielkiej Rodziny i św. Walentego. Kościół posiada oddzielna dzwonnice, która również wpisana jest do rejestru zabytków.
Bibliografia:www.archidiecezja.lodz.pl, lutomiersk.info/p,84,zabytki
Klasztor salezjanów (dawniej reformatów) (Lutomiersk)
To barokowa, murowana świątynia, jednonawowa i orientowana. Wzniesiony został w latach 1648-1652 dzięki fundacji rodziny Grudzińskich. Budowla zwieńczona jest sklepieniem kolebkowym, a chór muzyczny podparty arkadami. W czasie powstania styczniowego klasztor był ośrodkiem powstańczym.
W jego podziemiach pochowanych zostało pół tysiąca powstańców. W murach klasztoru umieszczono tablicę ku „Pamięci oddziałów powstańczych oraz ich wodza gen. Edmunda Taczanowskiego, dla których klasztor ten był twierdzą orężną i ostoją”. Budynek w 1914 r. został zniszczony i odbudowany w okresie międzywojennym. W tej chwili znajduje się tu Salezjańska Szkoła Muzyczna.
Bibliografia:lutomiersk.info/p,84,zabytki
Kościół Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Srebrnej (Konstantynów Łódzki)
Pierwsze wzmianki historyczne o Srebrnej jako wiosce pochodzą z rejestru poborowego powiatu Łęczyckiego z 1576 r. Powstanie Srebrnej można określić na lata od 1523 do 1576. Właściciele majątków ziemskich byli z rodu szlacheckiego. Pierwsze ślady kultu religijnego wspominające o istnieniu w Srebrnej drewnianej kaplicy pochodzą z 1511 r. Uległ ona spaleniu w 1562 r. Na jej miejsce została wzniesiona inna modrzewiowa która przetrwała ponad 300 lat. Od 1834 r. do Srebrnej przybywają osadnicy katoliccy z Bawarii. W 1887 r. mieszkańcy Srebrnej rozebrali drewnianą kaplicę i wybudowali kościół z cegły wg projektu arch. Ignacego Markiewicza. Zaprojektowany w stylu neogotyckim z elementami neoromańskimi. Obraz Najświętszej Maryi Panny, który ocalał w pożarze kaplicy w 1562, znajduje się w głównym ołtarzu ufundowanym przez łódzkiego fabrykanta ewangelika Eichlera około 1895 r.
Na ołtarzu neogotyckim z domieszką form neoromańskich centralnie umieszczony jest obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem ozdobiony srebrnymi koronami. Na chórze znajdują się mechaniczne 3-głosowe organy bez pedału, zbudowane przez firmę – Krukowski i Syn z Piotrkowa (XIX w.).
Bibliografia:www.archidiecezja.lodz.pl
Kościół Świętego Maksymiliana Marii Kolbego (Pabianice)
Dekretem abpa Metropolity Łódzkiego Władysława Ziółka 30 grudnia 2001 r. kościół otrzymał tytuł Sanktuarium. Budowany w latach 1982-1994 w stylu modernistycznym, dwupoziomowy o układzie centralnym. Zaprojektowany przez architektów: Andrzej Pietkiewicz, Mirosław Rybak, wystroju wnętrz artysta plastyk Stanisław Janiszewski. Poświęcony 02.05 1993 r. przez abpa Władysława Ziółka. Konsekrowany 25.10.1994 r. przez prymasa kard. Józefa Glempa (rok 100-lecia urodzin św. Maksymiliana). Ołtarz wykonany z marmuru (carrara włoska) z srebrzonymi elementami z brązu – przedstawiającymi łączność ofiary Chrystusa z męczeństwem i ofiarą św. Maksymiliana. Ambona, sedilia oraz chrzcielnica wykonana również z marmuru, zawierają symbole liturgiczne wykonane z srebrzonego brązu. Tabernakulum w kształcie słońca, złocone, poświęcone przez Ojca Świętego podczas pielgrzymki do Łodzi w 1987 r.
Dzwony ufundowane dla upamiętnienia II Diecezjalnego Kongresu Eucharystycznego w 1988 r. noszą imiona Maryja, Maksymilian, Zygmunt, ważą 1000 kg, 650 kg i 370 kg współbrzmiące w tonacji F-dur. Konsekracji dzwonów dokonał 29 V 1988 r. bp Adam Lepa. Organy elektroniczne sakralne.
Obraz św. Maksymiliana w prezbiterium, który w dniu beatyfikacji o. Maksymiliana znajdował się w glorii Berniniego w bazylice św. Piotra, przekazany kościołowi przez o.o. franciszkanów z Niepokalanowa.
Na placu przed kościołemznajduje się pomnik bł. Jana Pawła II odlany z brązu wg projektu Solskich, poświęcony 7 X 2003 roku podczas VI Archidiecezjalnej pielgrzymki Rodzin przez Abpa Józefa Kowalczyka- nuncjusza apostolskiego w Polsce.
Bibliografia: www.archidiecezja.lodz.pl
