W pierwszym etapie instytucje, organizacje, ośrodki kultury zgłaszają projekty w trzech kategoriach:
- WYDARZENIE – tj. m.in. festiwale, imprezy plenerowe, konferencje i sympozja, komplet wydarzeń (książka, wystawa, strona www), rekonstrukcje historyczne, wykopaliska archeologiczne, spektakle, akcje społeczne;
- WYSTAWA – tj. np. nowa wystawa stała lub czasowa, e-wystawa, otwarcie muzeum oraz
- EDUKACJA – tj. projekty edukacyjne (warsztaty, lekcje, gry edukacyjne), publikacje, komiksy, e-wydarzenia/multimedia (film, audiobook), strony www, aplikacje mobilne i inne. We wszystkich kategoriach dopuszczane jest zgłaszanie projektów realizowanych online.
Aby zgłosić wydarzenie należy wejść na stronę Plebiscytu www.whr.muzhp.pl, zapoznać się z regulaminem, po czym skorzystać z zakładki „Zgłoś projekt”. Każdy Zgłaszający ma prawo przesłać maksymalnie po jednym projekcie w każdej z kategorii. Następnie spośród wszystkich zgłoszeń jurorzy wybierają finałową piętnastkę. W każdej kategorii mają oni również prawo przyznać Nagrodę Jury.
W tegorocznej edycji Plebiscytu wśród członków Jury znaleźli się:
- prof. Jolanta Choińska-Mika – Przewodnicząca Jury (Uniwersytet Warszawski, Zastępca Przewodniczącego Rady MHP),
- Mariusz Cieślik (dziennikarz m.in. „Rzeczpospolita Plus Minus”, prozaik, autor programów telewizyjnych, scenarzysta, reżyser),
- Wojciech Duch (redaktor naczelny portalu historia.org.pl),
- dr Marek Mutor (I wicedyrektor Zakładu Narodowego im. Ossolińskich),
- Rafał Rogulski (dyrektor Europejskiej Sieci Pamięć i Solidarność)
- Gabriela Sierocińska-Dec (kierownik działu edukacyjnego Muzeum Historii Polski).
W drugim etapie (10 czerwca – 31 lipca 2024) lista piętnastu finalistów (po 5 z każdej kategorii) zostanie umieszczona na stronie internetowej Plebiscytu i za jej pośrednictwem internauci wybierają laureatów. W tym roku po raz pierwszy każdy z głosujących ma prawo do oddania w ciągu jednego dnia jednego głosu na najlepszy z proponowanych projektów w każdej z kategorii.
Wydarzenie Historyczne Roku to pierwszy plebiscyt w kraju, w którym laureatów wyłaniają jurorzy oraz internauci.
Jak co roku Plebiscyt zakończy uroczysta Gala, podczas której nastąpi ogłoszenie wyników. W jej trakcie prezentowane są krótkie filmy o każdym finałowym projekcie, a następnie ogłoszone zostają rezultaty głosowania. W ręce zwycięzców każdej z kategorii, trafiają efektowne rzeźby-statuetki projektu krakowskiego artysty Macieja Zychowicza. Pozostała dwunastka otrzymuje dyplomy i nagrody książkowe.
Plebiscyt od lat cieszy się prestiżem i zainteresowaniem mediów. W poprzednich edycjach odnotowano liczne zgłoszenia z zagranicznych ośrodków polonijnych, m.in. z Austrii, Belgii, Białorusi, Czech, Francji, Grecji, Holandii, Irlandii, Kanady, Kazachstanu, Litwy, Łotwy, Stanów Zjednoczonych, Szwecji, Ukrainy, Węgier i Wielkiej Brytanii. Plebiscyt angażuje wiele środowisk lokalnych, działających na rzecz promocji organizowanych przez siebie przedsięwzięć. Liczba zgłaszanych projektów, które rywalizują o miano tego najważniejszego wzrasta z roku na rok. Od początku istnienia Plebiscytu zgłoszono ponad 2000 przedsięwzięć, a w internetowym głosowaniu wzięło udział łącznie blisko 50 tys. internautów.
