Niewiele osób wie, że istniejący dziś klasztor poreformancki w Lutomiersku posiada dobrze widoczne do dziś pozostałości swej dawnej historii. Położony jest w dolinie zalewowej rzeki Ner (niestety nadal brudnej, ale jest na szczęście coraz lepiej) u ujścia do niej sporego strumienia Wrzącej.
![](/uploads/pub/pages/page_522/text_images/IMG_0005%20(1).jpg)
Dawny klasztor w Lutomiersku.
Istnienie zamku w tym miejscu jest faktem niepotwierdzonym niestety w źródłach pisanych. Jedyna znana nam do tej pory wzmianka pochodzi z końca XVI wieku. E.O. Kassmann w "Die deutschrechtliche Siedlung in Polen", Leipzig 1938, s. 167, wspomina powołując się na "Księgi grodzkie Lutomierska"- 1582-1771, o informacji jakoby znajdował się tam stożkowaty pagórek, a na nim w XVI wieku siedziba pańska.
![](/uploads/pub/pages/page_522/text_images/IMG_0006.jpg)
Część „zamkowa”.
W roku 1274 na mocy przywileju Leszka Czarnego, księcia sieradzkiego Lutomiersk otrzymał prawa miejskie. W 1311 król Władysław Łokietek nadał miasto Wacławowi Lisicowi z rodu Zarębów. Przyjmuje się, że przedstawiciele tego rodu byli fundatorami zamku.
![](/uploads/pub/pages/page_522/text_images/IMG_0007.jpg)
Widok od południa.
Badania potwierdziły istnienie kiedyś południowego domu mieszkalnego, oraz prawdopodobnie skrzydła wschodniego. Przypuszcza się, że zamek był zbudowany na planie kwadratu o wymiarach 26x35 metrów. Zdania historyków są jednak podzielone. Niektórzy uważają, że budowla nie została nigdy ukończona, jak i też, że murowane budynki stanowiły tylko część drewnianego założenia obronnego.
![](/uploads/pub/pages/page_522/text_images/IMG_0008.jpg)
Zamurowana brama wjazdowa do dawnego zamku.
Po badaniach przeprowadzonych przez Tadeusza Poklewskiego wznioskować można powstanie warowni na początku, lub w pierwszej połowie XV wieku. W tym czasie miasto miało dwóch właścicieli. W roku 1406 Władysław Jagiełło nadał tutejsze włości rycerzowi Przedborowi i jego synowi Janowi z Chełmicy, herbu Jastrzębiec, protoplastom senatorskiego rodu Lubomirskich. Druga włość, szlachecka należała do starosty krzepickiego Niechmirowskiego, herbu Róża, który utracił ją za jakieś popełnione przez siebie przestępstwo.
![](/uploads/pub/pages/page_522/text_images/IMG_0009.jpg)
Fragment muru gotyckiego.
Po roku 1460 włość przejmują we władanie Poddębscy, a w roku 1518 Grudzińscy. Lutomirscy prawdopodobnie, choć tego dobrze nie wiemy stracili praktycznie całe włości nad Nerem na rzecz Grudzińskich. W roku 1651 Andrzej Grudziński wojewoda rawski na miejscu dawnego zamku wzniósł klasztor i kościół księży reformatów.
![](/uploads/pub/pages/page_522/text_images/IMG_0010.jpg)
Przy dawnym klasztorze znajduje się również cmentarz.
Podczas I wojny światowej klasztor uległ zniszczeniu. Odbudowano go i w roku 1925 oddano do użytku Salezjanom. Następna wojna też nie oszczędziła budowli i podobnie jak przedtem została zniszczona i odbudowana. Obiekt został zaadoptowany na salezjańską szkołę średnią.
![](/uploads/pub/pages/page_522/text_images/IMG_0011.jpg)
Dawny klasztor w Lutomiersku.
Pozostałości zamku ukryte są w południowym skrzydle klasztoru. Świadomie nie otynkowana elewacja ujawnia średniowieczną gotycką fakturę muru ceglanego ozdobionego rombami dekoracji zendrówkowej. We wschodniej części elewacji budynku widoczny jest ślad ostrołukowego otworu bramnego z dwiema furtkami zamurowany wyraźnie inna cegłą.
![](/uploads/pub/pages/page_522/text_images/IMG_0012.jpg)
Widok znad Neru.